Có 3 nhóm lừa đảo chính (giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác) với 24 hình thức lừa đảo đang diễn ra trên không gian mạng Việt Nam, nhắm vào các nhóm đối tượng: Người cao tuổi, trẻ em, sinh viên/thanh niên, các đối tượng công nhân/người lao động, nhân viên văn phòng, gồm:

- Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”.

- Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake, Deepvoice.

- Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao.

- Giả mạo biên lai chuyển tiền thành công.

- Giả danh giáo viên/nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu.

- Chiêu trò lừa đảo tuyển người mẫu nhí.

- Thủ đoạn giả danh các công ty tài chính, ngân hàng.

- Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…

- Giả mạo trang thông tin điện tử, cơ quan, doanh nghiệp (BHXH, ngân hàng…)

- Lừa đảo SMS Brandname, phát tán tin nhắn giả mạo.

- Lừa đảo đầu tư chứng khoán, tiền ảo, đa cấp.

- Lừa đảo tuyển CTV online.

- Đánh cắp tài khoản MXH, nhắn tin lừa đảo.

- Giả danh cơ quan Công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo.

- Rao bán hàng giả hàng nhái trên sàn thương mại điện tử.

- Đánh cắp thông tin CCCD đi vay nợ tín dụng.

- Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng.

- Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa.

- Lừa đảo lấy cắp Telegram OTP.

- Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền như FlashAI.

- Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook.

- Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư tài chính, gửi bưu kiện, trúng thưởng.

- Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook.

- Lừa đảo cho số đánh đề.

Một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này được xác định đến từ nhận thức của người sử dụng. Các cuộc tấn công mạng có xu hướng tập trung chủ yếu vào con người thay vì máy móc, thiết bị. Trước tình trạng này, Bộ Công an khuyến cáo 3 kỹ năng cơ bản để bảo đảm an toàn thông tin cá nhân. Trước hết là hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân của mình trên mạng, trừ khi chắc chắn thông tin được sử dụng có kiểm soát. Người dân cần đảm bảo chỉ cung cấp thông tin cá nhân cho cá nhân và tổ chức tin tưởng.

Người dân sử dụng mật khẩu an toàn để bảo vệ tài khoản của mình trên mạng. Mật khẩu nên dài hơn 8 ký tự và bao gồm cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt; nên đổi mật khẩu thường xuyên và không nên sử dụng mật khẩu giống nhau cho nhiều tài khoản khác nhau. Người dân cần chủ động tìm hiểu về các phương thức bảo mật thông tin, cập nhật những tin tức mới nhất về các mối đe dọa bảo mật và học cách phòng ngừa chúng; sử dụng các công cụ bảo mật như phần mềm chống virus và phần mềm chống đánh cắp thông tin để bảo vệ tài khoản của mình trên mạng.

Việc tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức nhằm trang bị cho mỗi cá nhân những kiến thức và kỹ năng cơ bản để bảo đảm an toàn thông tin trên không gian mạng là yếu tố then chốt giúp tạo dựng một không gian mạng Việt Nam an toàn, góp phần thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội số một cách bền vững; là một nhiệm vụ cần thiết và cấp bách trong thời đại số hóa, bảo vệ an toàn thông tin cho mọi đối tượng tham gia hoạt động trên môi trường mạng.

Nguyễn Kha