13 năm thực hiện mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cũng là từng đó thời gian nông nghiệp, nông dân, nông thôn của Hải Dương chuyển biến mạnh mẽ. Những nỗ lực, quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và người dân được ghi nhận khi tỉnh là địa phương thứ 5 trong cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Hiện Hải Dương đang hướng tới mục tiêu xa hơn, thành tựu cao hơn song thách thức cũng lớn hơn.

Để về đích nông thôn mới, các xã trong tỉnh đã huy động tối đa nguồn lực nhằm kiến thiết hạ tầng, tạo nền tảng thúc đẩy sản xuất, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần người dân. Tiếp đà phát triển phong trào, một số xã chủ động, hăng hái xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Động lực từ xã cũng thôi thúc các huyện hướng tới mục tiêu hoàn thành các tiêu chí của huyện nông thôn mới nâng cao. Thế nhưng xây dựng nông thôn mới cũng tạo ra không ít áp lực và gánh nặng khiến một số địa phương phải gồng mình thực hiện những tiêu chí cứng về cơ sở vật chất, hạ tầng. Có xã loay hoay với bài toán nợ đọng xây dựng cơ bản, cảm thấy đuối sức trên chặng đường tiếp theo. Nhất là khi thời gian qua, thị trường bất động sản trầm lắng, nguồn thu từ đất hạn chế khiến các địa phương mất đi nguồn lực quan trọng trong xây dựng nông thôn mới.

Về bản chất, xây dựng nông thôn mới không phải cuộc chạy đua giữa các xã để giành thành tích mà là hành trình với những dấu mốc khẳng định cố gắng, nỗ lực của địa phương trong việc nâng cao đời sống người dân. Vì thế, phong trào chỉ có mốc khởi đầu, không có điểm kết thúc. Còn nông nghiệp, nông dân, nông thôn là còn xây dựng nông thôn mới. Và xây dựng nông thôn mới thực chất, bền vững phải xuất phát từ nội lực, không vì những khó khăn trước mắt mà làm gián đoạn phong trào. Thay vì phụ thuộc, trông chờ vào nguồn hỗ trợ hay thu từ đất, các địa phương cần thúc đẩy phát triển kinh tế trên cơ sở hạ tầng đã đầu tư, từ đó tạo nguồn lực tại chỗ để nuôi dưỡng phong trào.

Hải Dương có nhiều lợi thế trong phát triển nông nghiệp. Vì thế, cần lấy sản xuất nông nghiệp làm điểm tựa để nông dân thay đổi diện mạo nông thôn. Tỉnh có nhiều cây trồng, vật nuôi thế mạnh, làng nghề truyền thống đặc trưng để khai thác, nâng cao thu nhập cho người dân. Chỉ khi kinh tế, đời sống ổn định, vững vàng thì nông dân mới hào hứng, chung tay xây dựng nông thôn mới. Mức sống người dân phải tỷ lệ thuận với các công trình phúc lợi chứ không thể hạ tầng khang trang mà nông dân vẫn khó khăn.

Xây dựng nông thôn mới là chủ trương đúng đắn đã được minh chứng bằng những kết quả thực tiễn. Sau khi hoàn thành xây dựng nông thôn mới vào năm 2020, các xã trong tỉnh bắt đầu bước vào chặng đường mới. Hiện Hải Dương có 4 xã được công nhận nông thôn mới kiểu mẫu, 43 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Dự kiến đến hết năm 2023, tỉnh có 16 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, 67 xã cán đích nông thôn mới nâng cao.

Nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới phía trước còn rất nặng nề nhưng các địa phương không nên coi đó là gánh nặng mà cần có định hướng, tính toán phù hợp để giữ lửa phong trào. Trước khi hướng tới mục tiêu mới, các xã phải xử lý, giải quyết dứt điểm nợ đọng; đồng thời thực hiện các tiêu chí nâng cao, kiểu mẫu phải trên cơ sở nhu cầu, thực tế phát triển của địa phương, không quá chú trọng tiêu chí cứng như cơ sở vật chất mà quên vai trò của các tiêu chí mềm liên quan đời sống tinh thần của người dân.

Để phong trào nông thôn mới bền vững thì địa phương cần xây dựng bằng thực lực. Các xã nên đánh giá thế mạnh, hạn chế nhằm xác định lộ trình, bước đi phù hợp, không xây dựng nông thôn mới bằng mọi giá và cũng không chủ quan, bằng lòng với chính mình. Chỉ có như vậy, chương trình mục tiêu quốc gia này mới tiếp tục phát huy hiệu quả và lan tỏa tinh thần, khí thế tích cực, không vì khó khăn, trở ngại mà hạ nhiệt.