Gắn bó với cây hành tỏi, từ trồng hành, buôn hành, chị Nguyễn Thị Ngân ở thôn Bản Trại, xã Thượng Quận nhận thấy việc tiêu thụ hành tỏi vẫn phụ thuộc rất nhiều vào thị trường, nỗi lo “được mùa mất giá”. Thậm chí có những năm “được mùa – được giá” thì sau khi thu hoạch, người dân vẫn canh cánh nỗi lo thời tiết bất thuận khiến hành hao hụt khi bảo quản. Năm 2021, chị Ngân quyết định đầu tư mở xưởng phi hành, tỏi khô. Đến nay, cơ sở của chị đã đi vào nề nếp, giải quyết việc làm cho 5-7 lao động. Trung bình mỗi ngày, cơ sở của chị chế biến ra 5 – 6 tạ hành phi, xuất bán đi các đầu mối trong cả nước. Giá mỗi cân hành phi tuỳ thuộc vào giá hành củ tại thời điểm. Nhưng trừ chi phí vẫn cao hơn từ 1,5-2 lần so với bán hành củ.

Đồng chí Nguyễn Xuân Hạ - Trưởng phòng kinh tế thị xã cho biết: “Những năm gần đây, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, nhiều người dân chuyển hướng từ buôn hành củ sang thái sấy, phi hành, tỏi khô và trở thành “nghề mới” mang lại hiệu quả cho các hộ dân. Ưu điểm của “nghề hành phi” là không cần nguồn vốn đầu tư lớn, nguồn nguyên liệu dồi dào sẵn có, đáp ứng được yêu cầu số lượng lớn của khách hàng bất cứ lúc nào. Việc vận chuyển, tiêu thụ dễ dàng hơn và cũng giải quyết được những khó khăn về hao hụt khi người dân bảo quản hành củ. Hiện trên địa bàn thị xã có khoản 60 cơ sở hành phi, ở các xã/phường: An Phụ, Hiệp Hoà, Thượng Quận, Lạc Long, Quang Thành, Lê Ninh. Hành phi cũng là sản phẩm được một số xã lựa chọn, đăng ký xây dựng sản phẩm Ô cốp năm 2023. Nếu sản phẩm đạt Ô Cốp sẽ góp phần thúc đẩy việc chế biến từ sản phẩm hành tỏi thô sang sản phẩm thành phẩm, nâng cao giá trị của hành, tỏi Kinh Môn”.

Tự hào là thủ phủ hành tỏi lớn nhất Miền Bắc, thị xã Kinh Môn hiện có trên 3.800 ha hành, tỏi vụ đông mỗi năm. Sản lượng đạt bình quân hơn 63 nghìn tấn. Giá trị kinh tế hơn 1.300 tỷ đồng. Thế nhưng, hiện hành, tỏi Kinh Môn vẫn loay hoay tìm hướng xuất ngoại. Đưa hành tỏi ra thị trường xuất khẩu, nhằm tăng hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần là điều mà cấp uỷ, chính quyền thị xã vẫn luôn hướng đến.

Cuối năm 2022, thị xã Kinh Môn đã liên hệ, đặt vấn đề với doanh nghiệp Nhật Bản để hợp tác, phát triển hành, tỏi Kinh Môn. Phía doanh nghiệp Nhật Bản đã lấy giống tỏi của của Kinh Môn để trồng kiểm nghiệm bên Nhật. Nếu tỏi Việt Nam trồng đạt tiêu chuẩn công nghệ của Nhật thì thị xã sẽ ký kết hợp đồng với doanh nghiệp Nhật Bản để chuyển giao kỹ thuật cho người dân, quy vùng trồng. Người dân Kinh Môn sẽ có sản phẩm có thương hiệu và đạt tiêu chuẩn của Nhật Bản, có thể xuất khẩu sang Nhật, nâng cao giá trị cây trồng…

Đồng chí Trương Đức San – Chủ tịch UBND thị xã cho biết: “Đến nay, trong số các sản phẩm Ô Cốp được UBND tỉnh Hải Dương cấp giấy chứng nhận, thị xã có nhiều sản phẩm 3 sao, 4 sao đều từ thế mạnh cây hành, cây tỏi như: Tỏi đen Vietkiga, rượu tỏi (4 sao), tỏi mật, vang tỏi đen Vietkiga, siro tỏi đen Vietkiga, hành khô Kinh Môn, tỏi khô Kinh Môn (3 sao). Việc tìm đường xuất khẩu cho hành, tỏi Kinh Môn và nâng cao giá trị sản phẩm này trên thị trường đang được chúng tôi xúc tiến thực hiện với nhiều kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả”.

Không chỉ đậm đà hương vị ẩm thực, hành và tỏi còn được Tổ chức y tế thế giới ví như “thần dược” giúp bảo vệ sức khỏe. Hành, tỏi Kinh Môn đã được công nhận thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam, các sản phẩm chế biến chuyên sâu từ hành, tỏi đều được công nhận Ô Cốp là lợi thế lớn để trở thành thương hiệu mạnh của nông sản Hải Dương trên thị trường xuất khẩu.